Yeni Ekonomi

Yeni ekonomi, küreselleşme olarak nitelenen evrensel bütünleşme idealinin ekonomik ayağını oluşturan yeni düzendir.

Yeni ekonomi bilgi toplumu, bilgi üretimi, yaratıcılık, bilişim benzeri kulağa hoş gelen kavramlarla ilişkilendirilmektedir. Yeni ekonomi gerçekten de bilgiyi ve bilginin ürünü yeni teknolojileri kullanmakta ve bu yeni teknolojiler ekonominin her alanında verimi artırmaktadır. Dünyada gelişim ve bölüşümde adalet olarak iki temel hedef olduğunu varsayarsak, yeni ekonominin bölüşümde adaleti bozarak gelişimi sağlamayı hedeflediği söyleyebiliriz. Yeni ekonomi bölüşümde adaleti bozmaktadır çünkü gelişmiş ülkeleri daha zengin, az gelişmiş ülkeleri daha fakir hale getirmektedir. Gelişmiş ülkeler, üretim faaliyetlerini az gelişmiş ülkelere devretmektedir.

Gelişmiş ülkeler, az gelişmiş ülkelerde üretim standartlarını belirlemekte, ürettikleri yeni teknoloji ürünlerini gelişmemiş ülkelere ihraç ederek daha da zenginleşmektedir. Yeni ekonominin uygulaması sadece gelişmiş ülkelerle sınırlı kalmaktadır. Sadece gelişmiş ülkeler bilgi üretmekte, bilgi ve teknoloji ihraç etmektedir. Az gelişmiş ülkelerde eski ekonomide kullanılan üretim teknikleri kullanılmakta, bu ülkeler teknoloji ithal ederek, gelişmiş ülkelerin taleplerini karşılayan ülkeler haline gelmektedir. Yeni ekonomi, maliyetleri düşürerek ve verimi artırarak gelişimi sağlamaktadır. Ama bu gelişim sadece gelişmiş ülkelerin çıkarına olmaktadır. Yeni ekonomi, sınırların ortadan kalkmasını ve üreticilerin tüketicilerle aracısız ticaret yapmasını vadetmektedir.

Halbuki yeni ekonomi gelişmiş ülkeleri daha zenginleştirip az gelişmiş ülkeleri daha fakirleştirerek ülkeler arası sınırları daha da belirgin hale getirmektedir. Ticarette aracılık işlevini gelişmiş ülkeler üstlenmekte, gelişmemiş ülkelerin ürettiği mal ve hizmetler birkaç gelişmiş ülke tarafından markalanarak dünyanın diğer ülkelerine ihraç edilmektedir. Örneğin; Nike ürünleri Amerika Birleşik Devletleri için Çin'de üretilmekte ve ABD tarafından tüm dünyaya pazarlanmaktadır. Nike firması sadece standartlar belirleme görevi üstlenmektedir.

Nike bu yolla, yapılan her ayakkabı satışından elde edilen karın %40'ını almakta, ayakkabıyı üreten fabrikalarsa karın ancak %4'ünü alabilmektedir. İnternet üzerinden ticarette (e-ticaret) de yeni ekonominin yarattığı sonuçlar geçerli olmaktadır. Dünyada; Yahoo.com, Ebay.com, Amazon.com, Türkiye'de; GittiGidiyor.com, Mynet.com gibi büyük İnternet şirketleri piyasayı -bilerek ya da bilmeyerek- oligopol haline getirmektedir.

İnternet kullanıcılarının tamamına yakını bu şirketlerin en az birinden hizmet almaktadır. Bu durumda e-ticarette tam rekabet koşulları oluşamamaktadır. Sonuç olarak; hiçbir sistemin mükemmel olmadığı gibi yeni ekonomi de mükemmel değildir. Buna karşın Türkiye, en hızlı şekilde, yeni ekonomiye geçişi sağlamak ve gelişmiş ülkelerden teknoloji ihraç ederek bu ülkeler için mal ve hizmet üreten bir eski ekonomi ülkesi olmaktan kurtulmak zorundadır.