Anasayfa
tarafından Cansızlar âlemine tam bir intizam ve sükûn hâkimdir. Canlılardan zişuura doğru bu intizam ve sükûn kısmen ihlal edilse bile, umumi neticeleri itibariyle her hadisenin yine nizami bir gayesi vardır. Gerçek anarşi (nizam ve intizamsızlık) insan iradesinin müdahale ettiği şeylerde oluşuyor. Cansızların ve nebatatın teşekkül t kanunlarına, hayvanatın da insiyaki hareketlerine nazaran daha yüksek bir realite ve hikmet-i vücuda ise, fıtratımızdaki çeşitli temayüllerin ifratına mani olmak suretiyle nizam-ı âleme uymak olan irade, bazen tabiatımızın icaplarına daha zor intibak ediyor, bundan da nizamsızlık doğuyor.
Nizam, heyeti meydana getiren cüzlerin ahenginden teşekkül ettiğine göre; insan, cüzü olduğu heyetteki vazifesini ifa ettiği zaman nizami vaziyetini almış olur. Bunun için insan, hayatın her safhasında hayatın, yani fıtratın kanunlarına harfiyen uymak zorundadır. Bu kanunlara itaat, tabiatta olduğu kadar ruhi, içtimai hayatta da salah hâsıl eder. İsyan ise anarşi doğurur. Fıtrat, her hal-ü karda kendisine isyan edeni cezasız bırakmaz. Onun müeyyidesi daha katI ve daha geçerlidir. Ancak, kanunlarındaki hiyerarşi dolayısıyla bu tecziyeyi bazen hemen ifa eder, bazen tedrici olarak. Hatta bazen nesiller sonra. Fizik ve maddenin kanunlarına itaatsızlığın cezası hemen ödendiği halde, psikolojik kanunların daha tedrici, hayat kanunlarının ihlali ise daha sonra cezayı mucip oluyor. Ateşe elini sokanın eli yanar. Bu onun tabiatını tanımamanın cezasıdır. Alkol bünyeyi yavaş yavaş yıpratır. Nesillere de sirayet ederek şuur ve zekânın gerilemesine yol açar. Zina iradeyi zaafa uğratır. Çeşitli ihtirasların ferdi- içtimai hayata hâkimiyetine ve ahlaki dejenerasyona götürür. Aynı katiyet ve vuzuhta olmamakla beraber her anormallik gayr-ı fıtri bir icranın neticesidir. İnsan için arzu ve ihtiyaç mevzuu olan herşeyin normal vasıtalarla tatmininde ise nizam teessüs eder. Fıtratın devamlı ihlal edilmesi halinde ise, onun ikinci bir tecziye şekli vardır ki; gayri fıtri olanı zaruri ihtiyaç haline -getirir. Alıştığını normal kabul ettirir. Böylece kendine dönmeyi zorlaştırır. Kendisini zorlayarak bir zararı değişik bilir. Mesela alkole alışan bir kimse, öyle zaman gelir ki, artık yaşamak için içmek zorundadır. İçtimai hastalıklar da böyledir. Önce yadırganan ve gizli irtikâp edilen bir kötülük, alışkanlık ve taammümle normal, hatta bir ihtiyaç telakki edilmeye başlanır. Fakat ne var ki, ihmal etse bile ihmal etmeyen fıtrat bunun cezasını da toptan ödetir. İnsanlığın maruz kaldığı musibetler, hayat kanunlarına karşı işledikleri günahların kefaretidir. Zira geniş manada günah, fıtrata karşı koymaktır. Şu anda maruz kalınanların bir kısmı, daha öncekilerin günahlarının neticesidir. Daha sonra gelecek olanların saadet ve şekavetleri ise, şimdikilerin tövbe edip etmemesine bağlıdır. Tövbe, tekrar fıtrata dönmektir. Prensip olarak fıtrata dönmenin zarureti kabul edildikten sonra, hayatımızla ilgili her mesele tarafsız olarak incelendiğinde, fıtratın en güzel ifadesini İslam?ın emir ve yasakları içerisinde bulduğu kolayca anlaşılır. Onun her meselesi, esas yapımızla ilgili bir hususun ifadesidir. Bu emir ve yasaklar, insanın yaşamak istediği hayat prensipleri olmayabilir. Fakat mutlaka yaşaması gerekli olanlardır. Zira bizim bütün arzu ve temennilerimize rağmen fayda ve zararın, iyi ve kötünün mahiyeti değişmemektedir. Hayat olduğu gibi kaldığı müddetçe biz de onu olduğu gibi kabul etmek mecburiyetindeyiz. Bu bakımdan günah veya sevap, hasenat veya seyyiat olarak ifade edilen her hakikat, aynı zamanda fıtri ve gayrı fıtri demektir. Öyleyse fıtrata dönmek İSLAM?a dönmektir.
Nizam, heyeti meydana getiren cüzlerin ahenginden teşekkül ettiğine göre; insan, cüzü olduğu heyetteki vazifesini ifa ettiği zaman nizami vaziyetini almış olur. Bunun için insan, hayatın her safhasında hayatın, yani fıtratın kanunlarına harfiyen uymak zorundadır. Bu kanunlara itaat, tabiatta olduğu kadar ruhi, içtimai hayatta da salah hâsıl eder. İsyan ise anarşi doğurur. Fıtrat, her hal-ü karda kendisine isyan edeni cezasız bırakmaz. Onun müeyyidesi daha katI ve daha geçerlidir. Ancak, kanunlarındaki hiyerarşi dolayısıyla bu tecziyeyi bazen hemen ifa eder, bazen tedrici olarak. Hatta bazen nesiller sonra. Fizik ve maddenin kanunlarına itaatsızlığın cezası hemen ödendiği halde, psikolojik kanunların daha tedrici, hayat kanunlarının ihlali ise daha sonra cezayı mucip oluyor. Ateşe elini sokanın eli yanar. Bu onun tabiatını tanımamanın cezasıdır. Alkol bünyeyi yavaş yavaş yıpratır. Nesillere de sirayet ederek şuur ve zekânın gerilemesine yol açar. Zina iradeyi zaafa uğratır. Çeşitli ihtirasların ferdi- içtimai hayata hâkimiyetine ve ahlaki dejenerasyona götürür. Aynı katiyet ve vuzuhta olmamakla beraber her anormallik gayr-ı fıtri bir icranın neticesidir. İnsan için arzu ve ihtiyaç mevzuu olan herşeyin normal vasıtalarla tatmininde ise nizam teessüs eder. Fıtratın devamlı ihlal edilmesi halinde ise, onun ikinci bir tecziye şekli vardır ki; gayri fıtri olanı zaruri ihtiyaç haline -getirir. Alıştığını normal kabul ettirir. Böylece kendine dönmeyi zorlaştırır. Kendisini zorlayarak bir zararı değişik bilir. Mesela alkole alışan bir kimse, öyle zaman gelir ki, artık yaşamak için içmek zorundadır. İçtimai hastalıklar da böyledir. Önce yadırganan ve gizli irtikâp edilen bir kötülük, alışkanlık ve taammümle normal, hatta bir ihtiyaç telakki edilmeye başlanır. Fakat ne var ki, ihmal etse bile ihmal etmeyen fıtrat bunun cezasını da toptan ödetir. İnsanlığın maruz kaldığı musibetler, hayat kanunlarına karşı işledikleri günahların kefaretidir. Zira geniş manada günah, fıtrata karşı koymaktır. Şu anda maruz kalınanların bir kısmı, daha öncekilerin günahlarının neticesidir. Daha sonra gelecek olanların saadet ve şekavetleri ise, şimdikilerin tövbe edip etmemesine bağlıdır. Tövbe, tekrar fıtrata dönmektir. Prensip olarak fıtrata dönmenin zarureti kabul edildikten sonra, hayatımızla ilgili her mesele tarafsız olarak incelendiğinde, fıtratın en güzel ifadesini İslam?ın emir ve yasakları içerisinde bulduğu kolayca anlaşılır. Onun her meselesi, esas yapımızla ilgili bir hususun ifadesidir. Bu emir ve yasaklar, insanın yaşamak istediği hayat prensipleri olmayabilir. Fakat mutlaka yaşaması gerekli olanlardır. Zira bizim bütün arzu ve temennilerimize rağmen fayda ve zararın, iyi ve kötünün mahiyeti değişmemektedir. Hayat olduğu gibi kaldığı müddetçe biz de onu olduğu gibi kabul etmek mecburiyetindeyiz. Bu bakımdan günah veya sevap, hasenat veya seyyiat olarak ifade edilen her hakikat, aynı zamanda fıtri ve gayrı fıtri demektir. Öyleyse fıtrata dönmek İSLAM?a dönmektir.
